Έμα Ματσένγκα, η ενενηντάχρονη αθλήτρια με μύες εφήβου

Η Ιταλίδα Έμα Ματσένγκα, 92 ετών, αποτελεί ένα πραγματικό φαινόμενο: όχι μόνο τρέχει σε αγώνες για την ηλικιακή της κατηγορία, αλλά αποτελεί και αντικείμενο επιστημονικής μελέτης: οι μύες της είναι σαν μιας γυναίκας 20 ετών.

Η Ματσένγκα κατέχει τέσσερα παγκόσμια ρεκόρ μεταξύ των αθλητριών μεγάλης ηλικίας, προτιμώντας τους αγώνες ταχύτητας: 100 και 200 μέτρα. Το μόνο της παράπονο είναι ότι έχει ξεμείνει από αντιπάλους. «Στην Ιταλία, έχω μείνει μόνο εγώ. Στα Παγκόσμια Πρωταθλήματα, ήμουν εγώ και μια Αμερικανίδα», δήλωσε η Έμα στην Washington Post.

Η Ματσένγκα ζει στην Πάντοβα και πέρυσι κατέρριψε το παγκόσμιο ρεκόρ στα 200 μέτρα γυναικών, στην κατηγορία 90+, με χρόνο 51,47 δευτερόλεπτα.

Ένα μήνα αργότερα, βελτίωσε την επίδοσή της κατά ένα δευτερόλεπτο. Και στους δύο αγώνες, η Ματσένγκα δεν είχε ανταγωνισμό.

Ορισμένοι επιστήμονες από τις ΗΠΑ και την Ιταλία μελετούν στενά τους μύες, τα νεύρα και τα μιτοχόνδρια της Έμα για να κατανοήσουν σε βάθος πώς μπορεί ακόμα να τρέχει σε τόσο προχωρημένη ηλικία.

Σύμφωνα με ορισμένες βιομετρήσεις, η Έμα Ματσένγκα φαίνεται να έχει τις καρδιοαναπνευστικές τιμές ενός ατόμου 50 ετών και τις μυϊκές λειτουργίες ενός ατόμου 20 ετών.

Αυτή η μελέτη σχετικά με τη φυσική κατάσταση της Ιταλίδας δρομέα αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης ανάλυσης που ξεκίνησαν ερευνητές στην Ιταλία, οι οποίοι θέλουν να κατανοήσουν πώς λειτουργεί το μυϊκό σύστημα καθώς γερνάμε.

Η Μάρτα Κολόζιο, διδάκτωρ στο Marquette University, δήλωσε ότι δεν έχει βρει κανένα άλλο άτομο 90 ετών που να μπορεί να συγκριθεί με τη Ματσένγκα. «Και αυτή γερνάει. Αλλά στα 92 της μπορεί ακόμα να κάνει πράγματα που άλλοι άνθρωποι της ηλικίας της δεν μπορούν πλέον να κάνουν», εξήγησε η Κολόζιο.

Οι επιστήμονες άρχισαν να ενδιαφέρονται για την Ματσένγκα όταν παρατήρησαν ότι καταρρίπτει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, παρά την προχωρημένη ηλικία της. Η ενενηντάχρονη αθλήτρια αποδείχθηκε το τέλειο αντικείμενο μελέτης που ανέλυε πάνω από 100 άτομα που πλησίαζαν τα γηρατειά, από την άποψη των φυσικών τους λειτουργιών.

Οι επιστήμονες πήραν ένα δείγμα από τον μυ της Έμα Ματσένγκα. Αυτό που βρήκαν τους άφησε άναυδους.

Μέσω της έρευνας σε αθλητές μεγάλης ηλικίας, οι επιστήμονες μπορούν να ανακαλύψουν τι μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι και ποια είναι, στην πραγματικότητα, τα φυσικά τους όρια. Αυτό υποστηρίζει ο Κρις Σιούντμπεργκ ένας από τους συγγραφείς της μελέτης που αφορά την Έμα Ματσένγκα.

Η ηλικιωμένη γυναίκα ήταν καθηγήτρια φυσικής και βιολογίας, οπότε δεν την ενόχλησε καθόλου η μετατροπή της σε αντικείμενο επιστημονικού περιοδικού από τον Σιμόνε Πορκέλι, έναν από τους συν-συγγραφείς του εγχειρήματος και καθηγητή ανθρώπινης φυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Παβίας.

Στο εργαστήριο, οι επιστήμονες πήραν ένα κομμάτι μυός, σε μέγεθος γόμας στο άκρο ενός μολυβιού, από τον τετρακέφαλο της Ματσένγκα. Το δείγμα στάλθηκε στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στο Marquette University.

Αναλυόμενος στο μικροσκόπιο, ο μυς της ενενηντάχρονης αθλήτριας αποδείχθηκε ένα μείγμα εξαιρετικών λεπτομερειών. Οι μύες της ταχείας συστολής, αυτοί που σχετίζονται με την ταχύτητα, ήταν παρόμοιοι με αυτούς ενός 70χρονου — καλοί για την ηλικία της, αλλά όχι εξαιρετικοί, με μυϊκή ατροφία ανάλογη της ηλικίας.

Όμως, οι μύες βραδείας συστολής, αυτοί που βοηθούν στις δραστηριότητες αντοχής, ήταν πανομοιότυποι με αυτούς ενός 20χρονου, όπως και η ροή του αίματος και τα νεύρα που συνδέονται με τον μυ.

Οι ερευνητές υπέβαλαν τη Ματσένγκα και σε άλλες δοκιμασίες: την έβαλαν να κάνει ποδήλατο και να σηκώσει βάρη, για να αξιολογήσουν την κατάσταση του καρδιαγγειακού της συστήματος, καθώς και τη δύναμη των ποδιών της. Ο Σιούντμπεργκ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο οργανισμός της Ματσένγκα είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικός όσον αφορά την πρόσληψη οξυγόνου στον μυϊκό ιστό και ότι τα μιτοχόνδρια, που θεωρούνται τα «εργοστάσια παραγωγής ενέργειας των κυττάρων», είναι «εξαιρετικά καλά διατηρημένα στους μύες της».

«Είτε λόγω των γονιδίων της, είτε του υγιεινού τρόπου ζωής της, είτε ενός συνδυασμού των δύο, η Έμα έχει διατηρήσει την επικοινωνία μεταξύ εγκεφάλου, νεύρων και μυών σε ένα πολύ πιο υγιές επίπεδο από αυτό που συνήθως βλέπουμε σε έναν 90χρονο», είπε ο Σιούντμπεργκ. Το τμήμα των μυών της που λειτουργεί καλά φαίνεται σχεδόν να αντισταθμίζει την αδυναμία των ινών ταχείας συστολής.

Η Έμα Ματσένγκα ασχολήθηκε με τον στίβο στα νιάτα της, στη συνέχεια αποσύρθηκε, επιστρέφοντας στα 53 της χρόνια.

Η Ματσένγκα ήταν μέλος της ομάδας στίβου του Πανεπιστημίου της Πάντοβα, όταν ήταν 19 ετών. Συμμετείχε σε αγώνες και μετά την αποφοίτησή της, το 1957, αλλά το 1961 σταμάτησε, επειδή η μητέρα της αρρώστησε. Δύο χρόνια αργότερα, παντρεύτηκε και στη συνέχεια απέκτησε δύο παιδιά.

Επέστρεψε στο τρέξιμο 25 χρόνια αργότερα, όταν ήταν ήδη 53. Τώρα προπονείται στο στάδιο Κολμπακίνι ή στις όχθες του ποταμού Μπακιλιόνε, που περνά πολύ κοντά στο σπίτι της. Βγαίνει για τρέξιμο δύο ή τρεις φορές την εβδομάδα, ενώ τις υπόλοιπες μέρες περπατά. «Δεν υπάρχει ούτε μία μέρα που να την περνάω μόνο στο σπίτι», αφηγήθηκε η ενενηντάχρονη αθλήτρια.

Η προπόνηση της Έμα διαρκεί περίπου μία ώρα και περιλαμβάνει προθέρμανση και τρέξιμο στις προτεινόμενες αποστάσεις. Η Ματσένγκα συμβουλεύει όλους τους ηλικιωμένους αθλητές: «Να γνωρίζετε και να σέβεστε τα όριά σας. Μιλήστε με τον γιατρό σας για να βεβαιωθείτε ότι μπορείτε να τρέξετε. Στη συνέχεια, διατηρήστε τη συνέπεια — τρέξτε πολλές φορές την εβδομάδα».

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας του SARS-Cov-2, η Ματσένγκα έτρεχε μέσα στο σπίτι, στον διάδρομο μήκους 20 μέτρων. Ή, όπως ομολογεί τώρα, ξεγλιστρούσε έξω τη νύχτα και έτρεχε γύρω από το σπίτι της. «Ο αθλητισμός μου έχει προσφέρει πολλά πράγματα. Μου έσωσε τη ζωή. Δεν μου αρέσει να περιμένω απλώς να έρθει το σούρουπο. Χρειάζομαι δράση και κίνηση», πρόσθεσε η ηλικιωμένη δρομέας.

Η Ματσένγκα δεν έχει κάποια εξαιρετικά μυστικά. Τρώει απλά πράγματα - ψητό κρέας, ψάρι, αυγά και, σε μέτριες ποσότητες, ζυμαρικά και ρύζι. Ποτέ δεν κάθισε στο τραπέζι τρεις ώρες πριν τρέξει. Γενικά, η αθλήτρια κάνει βραχυπρόθεσμα σχέδια όσον αφορά τους αγώνες στους οποίους συμμετέχει. «Στην ηλικία μου, τίποτα δεν είναι εγγυημένο», υπενθυμίζει η Έμα.