Όταν ο Σόκρατες μετέτρεψε την Κορίνθιανς σε έναν φάρο ελπίδας και σύμβολο εναντίον του δικτακτορικού καθεστώτος

Υπάρχουν στιγμές που προσέφερε το ποδόσφαιρο και έμειναν στην ιστορία. Υπάρχουν όμως και προσωπικότητες που ξεπέρασαν τα ποδοσφαιρικά γήπεδα και άλλαξαν την ιστορία μιας χώρας. Ο Σόκρατες φρόντισε όλοι να τον θυμούνται για τα πιστεύω του, πέρα από τις ικανότητες του μέσα από τις τέσσερεις γραμμές.

Όλα ξεκινάνε στις 31 Αυγούστου του 1910, όταν η Corinthians FC, μια ερασιτεχνική ποδοσφαιρική ομάδα με έδρα το Λονδίνο, ταξίδεψε ως τη Βραζιλία και στο Σάο Πάολο για έναν φιλικό αγώνα. Η ίδια ομάδα λίγα χρόνια πριν είχε συντρίψει την Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ με το ιστορικό 11-3, σκορ που άφησε άφωνο όλο τον ποδοσφαιρικό πλανήτη.

Ανάμεσα στους θεατές που παρακολούθησαν την αναμέτρηση ήταν και πέντε εργάτες του σιδηροδρόμου. Αφού εντυπωσιάστηκαν από την Corinthians FC αποφάσισαν να ιδρύσουν την δική τους ομάδα, που θα είχε τόσο το ίδιο όνομα, όσο και το ίδιο χρώμα με εκείνη. Για να ολοκληρωθούν τα πρώτα βήματα, τα ιδρυτικά μέλη της ομάδας έδωσαν ραντεβού στην οδό των μεταναστών, όπως ονομαζόταν (Rua dos Imigrantes), όπου και συντάχθηκε το πρώτο καταστατικό. Η Κορίνθιας Παουλίστα, η ομάδα της εργατικής τάξης, ήταν γεγονός. 

Ακολούθησαν πολλά πρωταθλήματα Βραζιλίας, Κύπελλα, Copa Libertadores και Παγκόσμια Κύπελλα Συλλόγων. Ωστόσο, η σημαντικότερη κατάκτηση δεν είναι καμία από αυτές τις κούπες, αλλά το κίνημα που δημιούργησε, την «Κορινθιακή Δημοκρατία» (Democratia Corinthiana). Μιλάμε για ένα δημοκρατικό μοντέλο διοίκησης με την ισότιμη συμμετοχή όλων των μελών του ποδοσφαιρικού τμήματος συμπεριλαμβανομένου ακόμη και των φιλάθλων. Στις αρχές της δεκαετίας του ’80 η Βραζιλία συμπλήρωνε ήδη δύο δεκαετίες σκληρής στρατιωτικής χούντας, με τους αντιφρονούντες να βασανίζονται και να συλλαμβάνονται και με τους περισσότερους από αυτούς να μην έρχονται ποτέ ξανά σε επαφή με τους ανθρώπους τους. 

Υπό αυτές τις συνθήκες ξεκίνησε μια μικρή επανάσταση στο ανατολικό Σάο Πάολο. Τα μέλη της Κορίνθιανς ετοιμάζονταν για την εκλογή του νέου προέδρου. Εκείνη την περίοδο, παρά το γεγονός πως ψήφιζαν τα μέλη της ομάδας, συνηθιζόταν να εκλέγεται κάποιος ισχυρός επιχειρηματίας, που θα μπορούσε στη συνέχεια να μπει και στον χώρο της πολιτικής. Τα ηνία του συλλόγου διεκδικούσαν δύο συνδυασμοί. 

Στον πρώτο επικεφαλής ήταν ο Βισέντε Ματέους με τίτλο «Τάξη και Αλήθεια». Ο συνδυασμός αυτός αντιπροσώπευε το παλιό κατεστημένο και την ολιγαρχία. Ο δεύτερος συνδυασμός ήταν αυτός του κινήματος της «Κορινθιακής Δημοκρατίας», που αντιπροσώπευε κάτι διαφορετικό, τις δημοκρατικές αντιλήψεις και την δημοκρατική συλλογικότητα. Και κάπου εδώ, έρχεται ο πρωταγωνιστής της ιστορίας. Εμπνευστής του κινήματος ήταν ο αρχηγός της ομάδας, ο σπουδαίος Σόκρατες. Το κίνημα αυτό προκάλεσε αίσθηση σε ολόκληρη τη χώρα, που για 20 χρόνια δεν είχε δει ελεύθερες εκλογές και είχε τον απόλυτο έλεγχο της ο στρατός. 

Αυτό που κατάφερε να γίνει η Κορίνθιανς ήταν να μετατραπεί κατευθείαν σε έναν φάρο ελπίδας και σύμβολο εναντίον του δικτακτορικού καθεστώτος, που είχε πλήξει την χώρα της Λατινικής Αμερικής. Οι παίκτες της ομάδας, αντί για το όνομα τους στις φανέλες έγραφαν τις λέξεις Democracia Corinthiana. Μάλιστα, το 1982 ο Σόκρατες μαζί με την παρέα του έστειλε το δικό του μήνυμα στον λαό της Βραζιλίας, ζητώντας τους να ψηφίσουν στις πρώτες εκλογές που έγιναν, μετά το 1964.

Το κίνημα αυτό έφτασε στο αποκορύφωμα του λίγο πριν τον μεγάλο τελικό του πρωταθλήματος του Σάο Πάολο, το 1983. Σε εκείνον τον αγώνα ο Σόκρατες βγήκε στον αγωνιστικό χώρο έχοντας στα χέρια του ένα πανό το οποίο έγραφε: «Κέρδισε ή χάσε, αλλά πάντα δημοκρατικά (Ganhar ou perder, mas sempre con democracia)». 

Το 1984 ο θρυλικός αμυντικός είχε συμφωνήσει σε όλα με τη Φιορεντίνα για να μετακομίσει στην Ευρώπη και να φορέσει τη φανέλα της στην Ιταλία. Ωστόσο, είχε ξεκαθαρίσει πως θα παρέμενε στην Κορίνθιανς αν πραγματοποιούνταν ελεύθερες προεδρικές εκλογές. Μπορεί η επιθυμία του ίδιου να μην έγινε πραγματικότητα, αλλά η αρχή για να υπάρξει ριζική αλλαγή στην Βραζιλία, είχε ήδη γίνει. Έναν χρόνο μετά, το 1985, μια εναλλακτική και μεταβατική κυβέρνηση, που είχε επηρεαστεί από το κίνημα ανέλαβε την χώρα. Ο Σόκρατες και η Κορινθιακή Δημοκρατία είχαν αφήσει με ανεξίτηλο το έργο τους στα βιβλία ιστορίας της Βραζιλίας.

Λίγα χρόνια αργότερα ο ίδιος θα πει: «Στο ποδόσφαιρο συμβαίνει το εξής παράδοξο. Ως μονάδα ο εργαζόμενος έχει μεγαλύτερη δύναμη από τον εργοδότη. Κρατά τις μάζες στα χέρια του. Η εμπειρία αυτή ήταν εξαιρετικά πλούσια. Μας έδωσε την ευκαιρία να αναπτύξουμε μια τεράστια δυναμική αλλά και να επανακαθορίσουμε τις σχέσεις εργαζομένου και εργοδότη».

Την περίοδο που βρισκόταν στην Ιταλία είχε ερωτηθεί για το τι ζωή θα ήθελε να κάνει. Ο ίδιος είχε πει πως αντί για ακριβά αυτοκίνητα και πολυτελή σπίτια ενδιαφέρεται για τα βιβλία. Ένας δημοσιογράφος τον ρώτησε ποιον ποδοσφαιριστή θαυμάζει περισσότερο, τον Ματσόλα της Ίντερ ή τον Ριβέρα της Μίλαν. Η απάντηση που έδωσε ήταν ιδιαίτερη. «Δεν του γνωρίζω. Είμαι εδώ για να διαβάσω τον Γκράμσι (Ιταλός φιλόσοφος της Αριστεράς), στη γλώσσα του και να μελετήσω την ιστορία του εργατικού κινήματος», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Το 1983 είχε δηλώσει ανοικτά πως θα ήθελε να πεθάνει μια Κυριακή, με την αγαπημένη του Κορίνθιανς ως πρωταθλήτρια. Την Κυριακή 4 Δεκεμβρίου του 2011, τη μέρα που η Κορίνθιανς κατέκτησε το πρωτάθλημα, ο σπουδαίος φιλόσοφος του ποδοσφαίρου άφησε την τελευταία του πνοή. Το γήπεδο ήταν ασφυχτικά γεμάτο, με τον κόσμο τρομερά συγκινημένο. Ενός λεπτού σιγή. Οι ποδοσφαιριστές της Κορίνθιανς στον κύκλο που έκαναν μαζί με εκείνους της Παλμέιρας ύψωσαν τις γροθιές τους στον αέρα. Το ίδιο έκανε ολόκληρο το γήπεδο, φωνάζοντας ρυθμικά το όνομα του. Αυτό ήταν το αντίο του κόσμου στον Σόκρατες. 

Τις επόμενες δεκαετίες, η Κορινθιακή Δημοκρατία θα ενέπνεε ένα κίνημα πολιτικοποίησης του ποδοσφαίρου. Αυτοδιαχειριζόμενοι και αυτοοργανωμένοι σύλλογοι ποδοσφαίρου θα δημιουργούνταν σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυτή είναι η κληρονομιά του Σόκρατες και του «αριστερού» ποδοσφαίρου που εκπροσώπησε.