Φήμη ή αλήθεια; - Όταν τα Χριστούγεννα και το ποδόσφαιρο «ένωσαν» Βρετανούς και Γερμανούς στρατιώτες στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Η άγνωστη ιστορία της Ανακωχής των Χριστουγέννων στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και ο διάσημος ποδοσφαιρικός αγώνας.

Τα Χριστούγεννα έφτασαν και όπως κάθε χρόνο, επανέρχεται στο προσκήνιο μία από τις πιο μυθοποιημένες ιστορίες που συνδέουν το ποδόσφαιρο με αυτή τη γιορτή. Η διήγηση για έναν ποδοσφαιρικό αγώνα ανάμεσα σε Βρετανούς και Γερμανούς στρατιώτες κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

Σύμφωνα με τον θρύλο, στις 25 Δεκεμβρίου 1914, στρατιώτες και από τα δύο εμπόλεμα στρατόπεδα κατέβασαν τα όπλα, βγήκαν από τα χαρακώματα και όχι μόνο συναδελφώθηκαν στη «νεκρή ζώνη», αλλά έπαιξαν και ποδόσφαιρο μεταξύ τους. Μια ιστορία που έχει αιχμαλωτίσει τη συλλογική φαντασία για δεκαετίες και έχει γίνει σύμβολο ανθρωπιάς απέναντι στη βαρβαρότητα του πολέμου.

Ποια είναι όμως η αλήθεια; Πώς προέκυψε η Ανακωχή των Χριστουγέννων και παίχτηκε όντως ποδόσφαιρο στη μέση του πεδίου της μάχης;

Όλα ξεκίνησαν στις 7 Δεκεμβρίου 1914, όταν ο Πάπας Βενέδικτος ΙΕ' κάλεσε τις κυβερνήσεις των εμπόλεμων χωρών να σταματήσουν τις εχθροπραξίες κατά τη διάρκεια των εορτών των Χριστουγέννων. Ωστόσο, αυτή η ειρηνευτική πρωτοβουλία απορρίφθηκε από τα στρατιωτικά επιτελεία.

Παρόλα αυτά, το βράδυ της 24ης Δεκεμβρίου, κάτι ασυνήθιστο συνέβη στο Δυτικό Μέτωπο. Βρετανοί στρατιώτες άκουσαν τα γερμανικά στρατεύματα στα απέναντι χαρακώματα να τραγουδούν πατριωτικά τραγούδια και χριστουγεννιάτικα κάλαντα. Φανάρια και μικρά στολισμένα δέντρα εμφανίστηκαν κατά μήκος των χαρακωμάτων, ενώ χαιρετισμοί άρχισαν να αντηχούν από τη μία πλευρά στην άλλη.

Την επόμενη μέρα, 25 Δεκεμβρίου, Βρετανοί και Γερμανοί στρατιώτες βγήκαν από τα χαρακώματα και συναντήθηκαν στη «νεκρή ζώνη». Αντάλλαξαν δώρα, τσιγάρα και αναμνηστικά, έθαψαν τους πεσόντες και επισκεύασαν τα χαρακώματα. Παρόμοια περιστατικά καταγράφηκαν σε μεγάλο μέρος του γαλλογερμανικού μετώπου.

Με άφθονες μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μια προσωρινή ανακωχή έλαβε χώρα την ημέρα των Χριστουγέννων του 1914.

Και το ποδόσφαιρο; Εδώ αρχίζει ο μύθος

Από όλα τα γεγονότα εκείνης της ημέρας, το πιο διάσημο παραμένει η ιστορία ενός ποδοσφαιρικού αγώνα, που λέγεται ότι παίχτηκε στην παγωμένη λάσπη της Φλάνδρας. Αυτό είναι το κομμάτι που έχει γίνει το πιο μυθικό στοιχείο της Ανακωχής των Χριστουγέννων.

Πολλοί ιστορικοί αμφιβάλλουν σοβαρά για το αν ένας τέτοιος αγώνας έλαβε χώρα ποτέ. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι στρατιώτες δεν έπαιζαν γενικά ποδόσφαιρο ή ότι η ιδέα δεν αναφέρθηκε κατά τη διάρκεια της ανακωχής. Η αμφιβολία αφορά το αν πραγματοποιήθηκε όντως ένας αγώνας μεταξύ Γερμανών και Βρετανών στη «νεκρή ζώνη».

Οι επιστολές των στρατιωτών της εποχής είναι γεμάτες από περιγραφές θαυμασμού και ενθουσιασμού για όσα συνέβαιναν. Ανάμεσά τους και ο μελλοντικός μυθιστοριογράφος Henry Williamson, ο οποίος έγραψε στη μητέρα του στις 26 Δεκεμβρίου –μια επιστολή που δημοσιεύτηκε αργότερα στην Daily Express– περιγράφοντας χειραψίες και ανταλλαγές δώρων μεταξύ εχθρών.

Αρκετές επιστολές αναφέρουν επίσης ποδοσφαιρικούς αγώνες, ή τουλάχιστον συζητήσεις γι' αυτούς. Μια ανώνυμη επιστολή ανέφερε ότι οι Βρετανοί είχαν προτείνει έναν αγώνα για τα Χριστούγεννα, αλλά οι Γερμανοί αρνήθηκαν, είτε λόγω του παγωμένου εδάφους είτε επειδή οι αξιωματικοί δεν θα το επέτρεπαν.

Σύμφωνα με τον ιστορικό Simon Jones, πολλές από αυτές τις αναφορές βασίζονται σε φήμες από τρίτο χέρι – στρατιώτες που είχαν ακούσει ότι παιζόταν ποδόσφαιρο «κάπου αλλού».