Όταν ο Τζέσε Όουενς νίκησε το «σκοτάδι» και τον Χίτλερ στο Βερολίνο
i

Νίκος Χάλαρης/Sportal.gr

Όταν ο Τζέσε Όουενς νίκησε το «σκοτάδι» και τον Χίτλερ στο Βερολίνο

Βαγγέλης Τερζής • 12:00 - 16.08.2025 / Ανανεώθηκε: 12:16 - 16.08.2025

Σαν σήμερα το 1936 ολοκληρώθηκαν οι Ολυμπιακοί Αγώνες στη φασιστική Γερμανία και το Βερολίνο. Ο Τζέσε Όουενς κατάφερε να γράψει ιστορία και να δώσει μια δυνατή γροθιά στο ρατσισμό και τον Αδόλφο Χίτλερ.

Μια ιστορία που αρκετοί γνωρίζουν, αλλά ανήκει σε εκείνες που πρέπει να θυμόμαστε, προκειμένου να γεμίζουμε τις ζωές μας με φως και να διώχνουμε το σκοτάδι. Το σκοτάδι που ένας μαύρος αθλητής κατάφερε να νικήσει στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936, στη φασιστική Γερμανία και το Βερολίνο.

Ο Τζέσε Όουενς, ο επονομαζόμενος και «μαύρο βέλος», ήταν απόγονος σκλάβων και γιος δουλοπάροικων με καταγωγή από το Όουκβιλ της Αλαμπάμα. Ο ίδιος, όπως και τα δέκα μεγαλύτερα αδέρφια του, αναγκάστηκε να δουλέψει ήδη από τα επτά του χρόνια μαζεύοντας βαμβάκι, προκειμένου να καταφέρει ο ίδιος και η οικογένειά του να επιβιώσουν. Πηγαίνοντας στο γυμνάσιο, παρά τις δυσκολίες των παιδικών του χρόνων, κατάφερε να εντυπωσιάσει τον γυμναστή του με την αθλητικότητά του και τις επιδόσεις τους στα αγωνίσματα του στίβου. Για να τον δελεάσει έτσι ώστε να πηγαίνει στις προπονήσεις, του είχε τάξει ένα καθημερινό πλούσιο πρωινό. Τα επόμενα χρόνια συμμετέχει σε πολλές αθλητικές διοργανώσεις, στις οποίες αποκτά και το προσωνύμιο «μαύρο βέλος», λόγω της απίστευτης ταχύτητάς του.

Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1936, πραγματοποιήθηκαν στο Βερολίνο της Γερμανίας σε μια εποχή που η άνοδος του φασισμού σε ολόκληρη την Ευρώπη ήταν αλματώδης. Διαφαίνονταν ως μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για το ναζιστικό κόμμα του Χίτλερ, για να προβάλει στον κόσμο την υποτιθέμενη «ανωτερότητα της Άριας φυλής». Μάλιστα, οι ναζί είχαν καταθέσει πρόταση για να μην συμμετάσχουν οι έγχρωμοι, αλλά και οι Εβραϊκής καταγωγής αθλητές.

Ωστόσο, η μοίρα τα έφερε έτσι και από τα 11 μετάλλια που απέσπασαν εκείνη τη χρονιά οι ΗΠΑ, τα έξι τα κέρδισαν έγχρωμοι αθλητές, με τον Όουενς να αποσπά τέσσερα χρυσά, καταρρίπτοντας ταυτοχρόνως και δύο κορυφαίες ολυμπιακές επιδόσεις. Συγκεκριμένα, πήρε την πρώτη θέση του βάθρου στα 100μ., στα 200μ., στο άλμα εις μήκος και στα 4x100μ.

Λέγεται, μάλιστα, πως ο Χίτλερ, ο οποίος παρακολουθούσε του αγώνες, μόλις είδε τις επιδόσεις του Όουενς αποχώρησε εκνευρισμένος από τον αγωνιστικό χώρο. Ωστόσο, ο ίδιος ο Όουενς έχει δηλώσει πως οι δύο άντρες μίλησαν φευγαλέα, με τον Γερμανό να δίνει τα συγχαρητήρια στον Αμερικανό και να αποχωρεί.

Κι αν η συμπεριφορά του Χίτλερ θεωρήθηκε αναμενόμενη, στην Αμερική δεν αντιμετώπισε κάτι καλύτερο. Ο ίδιος ο Όουενς δήλωσε: «Όταν επέστρεψα στη γενέτειρά μου, έπειτα από όλες τις ιστορίες με τον Χίτλερ, δεν μπορούσα καν να καθίσω στις πρώτες σειρές των λεωφορείων, έπρεπε να συνεχίσω να ανεβαίνω από την πίσω πόρτα». Και ενώ οι λευκοί αθλητές δέχθηκαν θερμά συγχαρητήρια και απόλαυσαν προνόμια, οι έγχρωμοι αθλητές, μαζί και ο Όουενς, δεν επιτρεπόταν να μπαίνουν ούτε καν στα ασανσέρ των ξενοδοχείων, καθώς αυτά ήταν μόνο για λευκούς! Αφοπλιστική ήταν και η απάντηση, που έδωσε ο Όουενς σε δημοσιογράφο, όταν τον ρώτησε πώς ένιωσε που δεν τον συνεχάρη ο Χίτλερ. Ο αθλητής απάντησε: «Γιατί; Θα με συγχαρεί ο πρόεδρος των ΗΠΑ;».

Ο Όουενς γύρισε στην πατρίδα του δίχως χρήματα στην τσέπη, αλλά είχε αρκετές εμπορικές προτάσεις συνεργασίας που θα του επέτρεπαν να συντηρεί την οικογένειά του. Η Ομοσπονδία τον ενημέρωσε πως δεν έπρεπε να τις δεχτεί και ότι έπρεπε να κάνει αυτό που του είχαν ζητήσει. Οργισμένος από τον τρόπο που τον μεταχειρίζονταν, ο Τζέσε, δέχτηκε τις συμφωνίες και έτσι του αφαιρέθηκε η ιδιότητα του ερασιτέχνη αθλητή.

Τα χρήματα από τις χορηγίες εξαντλήθηκαν γρήγορα όταν γύρισε την πλάτη στον ερασιτεχνικό αθλητισμό. Στα τέλη της δεκαετίας του 1930 ήταν ένας από τους διασημότερους Αμερικανούς, αλλά και από τους πιο φτωχούς. Σε μια προσπάθεια να συγκεντρώσει χρήματα άνοιξε καθαριστήριο, αλλά αυτό δεν ευδοκίμησε και το έκλεισε σε σύντομο χρονικό διάστημα. Έπειτα έκανε κοινωνικές εμφανίσεις ως διασημότητα και ίδρυσε μια ομάδα μπέιζμπολ. Ούτε αυτό ήταν αρκετό. Έτσι αποφάσισε να γίνει ατραξιόν σε λαϊκά θεάματα συναγωνιζόμενος σε αγώνες ταχύτητας μέχρι και... άλογα.

Η φήμη του Όουενς δεν έσβησε ποτέ εντελώς και άδραξε την ευκαιρία έπειτα από μία πρόταση για ένα ταξίδι καλής θέλησης στο Βερολίνο. Στα 15 χρόνια που είχαν περάσει από την τελευταία φορά που είχε βρεθεί εκεί, η πόλη είχε αλλάξει δραματικά. Οι βόμβες είχαν αποδεκατίσει κάθε σημείο και ο μόνος τρόπος για να φτάσει κάποιος στο ολυμπιακό στάδιο ήταν με στρατιωτικό ελικόπτερο. Όταν πάτησε το πόδι του στο στάδιο, έγινε δεκτός με ενθουσιώδη χειροκροτήματα. Η καθολική αποδοχή είχε αντικαταστήσει τον ρατσισμό που είχε ζήσει στο πετσί του λίγα χρόνια πριν, όταν έκανε τον Χίτλερ να τον μισήσει. Μιλώντας στο πλήθος τόνισε: «Σταθείτε μαζί μας στον αγώνα για ελευθερία και δημοκρατία». Καθώς η κυβέρνηση των Ήνωμένων Πολιτειών καταργούσε νομοθετικά τον ρατσισμό και άμβλυνε τις φυλετικές ανισότητες, ο Όουενς κέρδισε επιτέλους την αναγνώριση που άξιζε.

Το 1976, ο πρόεδρος Τζέραλντ Φορντ του απένειμε το Προεδρικό Μετάλλιο Ελευθερίας, την ανώτερη τιμή για έναν πολίτη. Η βράβευση του, συνιστά την επιβράβευση του αγώνα ενός παιδιού που το 1922 άφησε το φτωχικό σπίτι του στην Αλαμπάμα μαζί με την οικογένειά του αναζητώντας ένα καλύτερο μέλλον. Στις 31 Μαρτίου του 1980 φεύγει από την ζωή, στην Αριζόνα, σε ηλικία 66 ετών, εξαιτίας του καρκίνου του πνεύμονα που τον ταλαιπωρούσε για χρόνια και ήταν αποτέλεσμα του πόσο βαρύς καπνιστής ήταν. Τέσσερα χρόνια μετά τον θάνατό του, ένας δρόμος στο Βερολίνο μετονομάστηκε προς τιμήν του. Το 1990 ο Όουενς τιμήθηκε μετά θάνατον με το Χρυσό Μετάλλιο του Κογκρέσου και έμεινε στην ιστορία του Παγκόσμιου Στίβου ως ένας εκ των κορυφαίων, αλλά και ως ο άνθρωπος που... νίκησε τον Χίτλερ.

Tags: