H εξέλιξη των ειδών: Ο Νίκολα Γιόκιτς και οι ακόλουθοί του επεμβαίνουν στο DNA των ψηλών

Αρχικά λέγονταν απλώς «πεντάρια», μετά καθιερώθηκε ο όρος «πίβοτ» και κατέληξαν τελικά να ονομάζονται «σέντερ». Η ιστορία των ψηλών του μπάσκετμπολ ξεκινάει από τους άχαρους μόνιμους κατοίκους της ρακέτας και φθάνει μέχρι τον Νίκολα Γιόκιτς και την... σχολή του, που με τα προσόντα και τον εξελιγμένο τρόπο παιχνιδιού τους δημιουργούν την ανάγκη να «βαπτιστούν» ξανά οι ψηλοί γιατί το «σέντερ» ξεπεράστηκε!

Ένας Σέρβος (Νίκολα Γιόκιτς), ένας Λιθουανός (Ντομάντας Σαμπόνις), ένας Τούρκος (Αλπερέν Σενγκούν) και ένας Γάλλος (Βικτόρ Ουμπανιαμά) δεν εμφανίστηκαν ξαφνικά για να ξεκινήσει ένα… ανέκδοτο. Εμφανίστηκαν στον αγωνιστικό χώρο για να αλλάξουν τον τρόπο που παίζεται ένα παιχνίδι. Ίσως όχι για να το εξελίξουν στο σύνολό του, αλλά σίγουρα για να επαναδιαπραγματευτούν τους όρους και τις έννοιες που κάποιοι είχαν τοποθετήσει στους προγενέστερους από αυτούς παίκτες της θέσης, που -εδώ και δεκαετίες- ονομάζεται «σέντερ».

Και δεν ονομαζόταν πάντα έτσι. Στις απαρχές της ιστορίας του μπάσκετμπολ υπήρχε το «πεντάρι», που η μόνη προϋπόθεση που όφειλε να καλύπτει με τα προσόντα του ήταν να είναι απλώς... ψηλός. Να σπρώχνει και να παίρνει τα ριμπάουντ. Αργότερα, ειδικά στην Ευρώπη, επικράτησε ο όρος «πίβοτ», που αργότερα έγινε «σέντερ φορ» και το «φορ» έφυγε για να μείνει τελικά μόνο του το «σέντερ». 

Στην ιστορία των σπορ των ψηλών, οι σούπερ σταρς πάντως, ήταν κυρίως οι... κοντοί. Και μάλιστα, περηφανευόντουσαν -όχι αδίκως- πως εκτός του ότι έτρεχαν πιο γρήγορα, πηδούσαν πιο ψηλά, σούταραν καλύτερα και έκαναν κόλπα που θάμπωναν το κοινό (γρήγορες και δημιουργικές ντρίμπλες, εμπνευσμένες πάσες κτλ.), αυτοί ήταν που οργάνωναν τις εξελίξεις στον αγωνιστικό χώρο. Γι' αυτό πριν επικρατήσει το «πόιντ γκαρντ», υπήρχε το «πλέι μέικερ». Δεν ήταν δηλαδή «φύλακες», αλλά... δημιουργοί!

Γενικά έχουν μετονομαστεί κι άλλες θέσεις στο βάθος της ιστορίας. Πριν γεννηθεί ο «σμολ φόργουορντ», υπήρχε ο «ελ», που κυρίως σύχναζε στις γωνίες για να σουτάρει από απόσταση. Κάποιοι ανένταχτοι ημίψηλοι, ονομάστηκαν κάποια στιγμή «all around» κι ένας τέτοιος ήταν ο Σκότι Πίπεν, για παράδειγμα. Ακολούθως κάποιοι ανέφεραν τέτοιου είδους παίκτες (φόργουορντ στο σώμα, αλλά γκαρντ στην ψυχή) ως «πόιντ φόργουορντ». Κάτι που ακούγεται και στις μέρες μας. Αραιά και πού. Όπως και το «κόμπο γκαρντ», για όσους παίζουν και ως «πόιντ γκαρντ», αλλά και ως «σούτινγκ γκαρντ».

Πως όμως μπορεί να βάλει κάποιος... ταμπέλα στο παιχνίδι που εκπροσωπεί ο Νίκολα Γιόκιτς; Δηλαδή, ένας Σέρβος με ύψος στα 211 εκατοστά, που είναι αργός σαν τους παλιούς «πίβοτ», αλλά τεχνικά πιο άρτιος και από τους καλύτερους γκαρντ όλων των εποχών. Υπήρξαν και πριν από δεκαετίες ψηλοί που πάσαραν «εκτυφλωτικά», αλλά ποτέ κανένας με την συχνότητα που το κάνει ο Joker.

Ο Άρβιντας Σαμπόνις για παράδειγμα, γεννημένος στο Κάουνας της Σοβιετικής Ένωσης του 1964, πήγε να παίξει μπάσκετ στο ΝΒΑ το 1995. Τότε που οι ευρωπαίοι στον «μαγικό πλανήτη» φαίνονταν σαν μια αλογόμυγα μέσα ένα γκιούμι με γάλα. Ήταν πάντως, ένας από τους πρώτους σέντερ (μπορεί και ο πρώτος) που εξήγησαν πως οι ψηλοί -αν το αποφασίσουν κι αν έχουν τα απαραίτητα προσόντα- μπορούν να βάλουν τρίποντα και να πασάρουν με τρόπο που όλοι θα μένουν με το στόμα ανοικτό.

Κι αφού αποσύρθηκε από την ενεργό δράση, στις αρχές του 21ου αιώνα, καθώς έπαιξε την τελευταία του σεζόν στις ΗΠΑ το 2002-03 με τους Πόρτλαντ Τρέιλ Μπέιζερς και ακολούθως για δύο χρονιές στην Ζαλγκίρις, πλέον η παρουσία του υπενθυμίζεται.

Διότι, πολλά από τα χαρίσματά του τα έχει κληροδοτήσει στον γιο του. Τον Ντομάντας Σαμπόνις των Σακραμέντο Κινγκς. Ο 27χρονος Λιθουανός, στην πραγματικότητα ζήλεψε από τις προεκτάσεις που έδωσε στο παιχνίδι ο Νίκολα Γιόκιτς και αποτελεί πλέον τον πιο πιστό του ακόλουθο. Και σε εξάρσεις δείχνει πως ο μαθητής καμιά φορά είναι καλύτερος από τον δάσκαλο. Και ο γιος από τον πατέρα.

Ο Ντομάντας Σαμπόνις, την τρέχουσα αγωνιστική περίοδο έχει καταφέρει κάτι που μέχρι πριν το ξεκίνημά της φάνταζε αδύνατο. Έχει κάνει περισσότερα triple doubles από τον Νίκολα Γιόκιτς: τρία περισσότερα, μέχρι στιγμής.

Ο Γιόκιτς, εκτός όλων όσων κατάφερε πέρσι (πήρε το πρωτάθλημα με τους Νάγκετς και ήταν ο MVP των τελικών), απέτυχε να γίνει ο πρώτος σέντερ που θα ολοκλήρωνε τη σεζόν με triple double μέσους όρους. Ότι δηλαδή έχουν καταφέρει μόνο δύο γκαρντ στην ιστορία. Ο Ράσελ Ουέστμπρουκ (2016-19, 2020-21) και ο Όσκαρ Ρόμπερτσον (1961-62). Κι απείχε μόλις 0,2 τελικές πάσες ανά αγώνα για να καταφέρει το τρομερό επίτευγμα: 24,5 πόντοι, 11,8 ριμπάουντ και 9,8 ασίστ.

Πλέον, κανείς δεν μπορεί να βάλει το χέρι του στη... φωτιά, για το αν θα τα καταφέρει ο Γιόκιτς πρώτος και όχι ο Σαμπόνις. O Λιθουανός που στην πρώτη του σεζόν στο ΝΒΑ, με τους Οκλαχόμα Σίτι Θάντερ, είχε 1 ασίστ μέσο όρο και στη συνέχεια στους Ιντιάνα Πέισερς που διακρίθηκε, είχε 2 ασίστ στη δεύτερη σεζόν του και 2,9 στην τρίτη, πλέον, έχει 8,3 μέσο όρο! Ταυτόχρονα συνοδεύει την στατιστική του με 13,2 ριμπάουντ (πρώτος σε όλο το πρωτάθλημα), αλλά και 20,1 πόντους.

Αν πάντως, σύντομα δεν καταφέρουν αυτοί οι δύο να γίνουν οι πρώτοι ψηλοί που θα έχουν μέσους όρους triple double, τότε έρχεται ο... επόμενος -και μάλιστα με άγριες διαθέσεις. Που κι αυτός είναι ευρωπαίος, όπως όλοι όσοι εξελίσσουν αυτή τη στιγμή το DNA των σέντερ.

Πρόκειται για τον Τούρκο, Αλπερέν Σενγκούν, ο οποίος δείχνει κάθε βράδυ πόσο έχει «διαβάσει» (κι αυτός) το παιχνίδι του Γιόκιτς και ναι μεν είναι μόλις 21 ετών, αλλά αυτή είναι η τρίτη του σεζόν με τους Χιούστον Ρόκετς. Και η πρώτη που δείχνει πως ακολουθεί με γοργούς ρυθμούς τους δύο προαναφερόμενους. Ακόμα βέβαια δεν έχει βρεθεί σε μέρους όρους ούτε καν double double, αλλά έχει δημιουργήσει μία εξόχως ενδιαφέρουσα προοπτική.

Εκτός του ότι δεν... διστάζει που και που να κάνει μερικά triple double, έχει πλέον 5 ασίστ μέσο όρο. Και μπορεί να χρειάζεται άλλες τόσες και ένα ριμπάουντ ακόμα (έχει 9,1), αλλά δείχνει έτοιμος σύντομα να κοιτάξει στα... μάτια τον Γιόκιτς. Κάτι που έτσι κι αλλιώς συμβαίνει μιας και έχουν και οι δύο το ίδιο ύψος: 2,11. Δηλαδή είναι τρεις πόντοι ψηλότεροι από τον Ντομάντας Σαμπόνις.

Κανείς όμως, δεν πλησιάζει τον ουρανό με τα εκατοστά του κορμιού του, όπως κάνει ο Βικτόρ Ουεμπανιάμα. Ο τέταρτος και τελευταίος ευρωπαίος του πονήματος, που κανείς δεν έχει τολμήσει να τον αναφέρει ως «σέντερ», γιατί φτιάχνει μία δική του συνθήκη στο παρκέ, που είναι αδύνατο να χαρακτηριστεί με μία θέση. Ούτε με δύο. Το «φόργουορντ/σέντερ», που αναφέρεται αρκετές φορές στους τρεις προηγούμενους, σε αυτόν δεν... πιάνει!

Βέβαια, έχει ύψος 2 μέτρα και 24 εκατοστά (!), είναι 20 ετών, το σώμα του αναπτύσσεται (μυϊκά έστω) ακόμα και μάλλον αυτός θα είναι ο άνθρωπος που θα αναγκάσει το μπάσκετ να βρει έναν νέο όρο για να περιγραφεί η θέση του πάνω στο παρκέ.

Επίσης, είναι ο άνθρωπος που όλοι ποντάρουν πως κάποια στιγμή -ενδεχομένως σύντομα- θα γίνει ο πέμπτος παίκτης στην ιστορία που θα κάνει quartable double (διψήφιο αριθμό σε τέσσερις στατιστικές κατηγορίες) και ο πρώτος μετά το 1994. Τότε που τα κατάφερε ο Ντέιβιντ Ρόμπινσον (34 πόντοι, 10 ριμπάουντ, 10 ασιστ, 10 μπλοκ) των Σαν Αντόνιο Σπερς, με τους οποίους αγωνίζεται και ο Ουεμπανιαμά.

Είχαν προηγηθεί οι Χακίμ Ολάζουον (Χιούστον Ρόκετς, 1990: 18 πόντοι, 16 ριμπάουντ, 11 μπλοκ, 10 ασίστ), Άλβιν Ρόμπερτσον (Σαν Αντόνιο Σπερς 1986: 20 πόντοι, 11 ριμπάουντ, 10 ασίστ, 10 κλεψίματα) και Νέιτ Θάρμοντ (Σικάγο Μπουλς 1974: 22 πόντοι, 14 ριμπάουντ, 13 ασίστ, 12 μπλοκ).

Προς το παρόν, ο Βικτόρ Ουεμπανιαμά έχει κάνει δύο triple double στην πρώτη του σεζόν στο ΝΒΑ. Ένα με ασίστ και ένα με μπλοκ. Αν τα συνδυάσει σε έναν αγώνα τότε θα γράψει και το δικό του όνομα ανάμεσα σε αυτές τις επικές επιδόσεις.

Νίκολα Γιόκιτς / Ντένβερ Νάγκετς

Ηλικία: 29
Ύψος: 2,11 μ.
Draft: Νο 41 (2014)

🏀 ΣΕΖΟΝ 2023-24 (μέσοι όροι): 26,1 πόντοι / 12,0 ριμπάουντ / 8,9 ασίστ

Ντομάντας Σαμπόνις / Σακραμέντο Κινγκς

Ηλικία: 28
Ύψος: 2,08 μ.
Draft: Νο 11 (2016)

🏀 ΣΕΖΟΝ 2023-24 (μέσοι όροι): 20,1 πόντοι / 13,2 ριμπάουντ / 8,3 ασίστ

Αλπερέν Σενγκούν / Χιούστον Ρόκετς

Ηλικία: 22
Ύψος: 2,11 μ.
Draft: Νο 16 (2021)

🏀 ΣΕΖΟΝ 2023-24 (μέσοι όροι): 21,2 πόντοι / 9,1 ριμπάουντ / 5,0 ασίστ

Βικτόρ Ουεμπανιαμά / Σαν Αντόνιο Σπερς

Ηλικία: 20
Ύψος: 2,24 μ.
Draft: Νο 1 (2023)

🏀 ΣΕΖΟΝ 2023-24 (μέσοι όροι): 20,5 πόντοι / 10,0 ριμπάουντ / 3,2 ασίστ